Taniec jako jedna z dróg samorealizacji kobiety

Taniec jako jedna z dróg samorealizacji i samodoskonalenia kobiety – Elżbieta Pańtak

Taniec jak sądzi się jest najstarszą sztuką w dziejach ludzkości. Jest językiem uniwersalnym. Niepotrzebny jest skodyfikowany język, narzędzia, racjonalne koncepcje, a jedynie potrzebne jest ciało. Prof. Roderyk Lange pisze: „według istniejących dowodów działalności człowieka z zamierzchłej przeszłości taniec pojawia się bardzo wcześnie w dziejach ludzkości jako postać poezji ujawnianej poprzez ruch. Staje się on wyrazem niewerbalnej twórczości człowieka, umożliwiając przekazywanie treści w sposób bezpośredni i dosadny”. Zdaniem antropologów ruch i taniec jest pierwotną formą wyrażania siebie i pierwszą przed słowem. Zanim człowiek pierwotny wypowiedział swoje pierwsze słowo osiemdziesiąt tysięcy lat temu, umiał już podobno wyrażać pragnienia i emocje ruchem. W czasach gdy rodziły się wierzenia religijne taniec znalazł swoje miejsce w obrzędach i ceremoniach religijnych. Członkowie plemion tańczyli, aby przebłagać bóstwa i duchy swoich przodków. Tańczyli przy narodzinach, pogrzebach, zaślubinach. Było ono dla niego najbardziej naturalnym narzędziem komunikacji. Człowiek tańczył naśladując to co zaobserwował w przyrodzie, po to, aby opowiedzieć o swoich uczuciach i doznaniach, ale również po to, by zwrócić na siebie uwagę partnera lub partnerki.
W najstarszych kulturach był radosną manifestacją sił witalnych, lub elementem praktyk magicznych. Na początku cywilizacji europejskiej bardzo ważny stał się taniec jako czynnik wspólnototwórczy. Był ważnym elementem obchodzonych przez wspólnoty uroczystości, obrzędów lub wspólnej rozrywki, czynnikiem integrującym społeczność. Taniec miał charakter demokratyczny, każdy mógł tańczyć. W starożytnej Grecji był środkiem wychowawczym, służył do budowania więzi wśród mieszkańców, ale także zapewniał im rozwój i równowagę psychiczną przez jednoczenie się we wspólnym przeżyciu.

W miarę rozwoju cywilizacji rola tańca również ulegała zmianie. Im więcej człowiek umiał opowiedzieć i nazwać słowami, tym rzadziej używał do tego celu gestu i ruchu za pośrednictwem swojego ciała.
Współczesne nam czasy, gwałtowny rozwój technologiczny i rosnące tempo życia nie sprzyja człowiekowi, przyczynia się do zrywania więzów społecznych, alienacji, osamotnieniu. W rezultacie postępującej urbanizacji zmienia się też model aktywności fizycznej mieszkańców wielkich ośrodków. Taniec przestaje być ważnym elementem życia człowieka. Zanika uczestnictwo człowieka w tańcu. Staje się on specjalizacją zawodowych tancerzy. Zatraca swój wspólnotowy charakter. Na przestrzeni wieków pojawiali się reformatorzy, którzy pragnęli przywrócić znaczenie tańca w codziennym życiu i rozwoju człowieka. Jednym z nich był Rudolf von Laban, który proponował uprawianie tańca na świeżym powietrzu, opracował program edukacji tanecznej dla dzieci i młodzieży, który miał rekompensować im niedobór ruchu wynikający z trybu życia w zindustrializowanym świecie. Laban twierdził, że dzięki tańcowi można zwiększyć świadomość swojego ciała , rozwinąć własny , spontaniczny sposób poruszania się oraz stymulować wszechstronny i harmonijny rozwój człowieka we wszystkich jego wymiarach.
Żyjąc w dzisiejszym świecie, pełnym bodźców, informacji, obrazów i słów, płynących ze  świata zewnętrznego, bardzo trudnym wyzwaniem jest pozostać w równowadze. Nasz umysł, ciało i dusza są ze sobą połączone. To o czym myślimy, wpływa na to jak się poruszamy. Skupiając się na naszym ciele, dążymy do integracji naszej istoty. Kiedy dzięki tej uwadze, przestaje dominować logika naszego umysłu wtedy otwiera się serce, zaczynamy więcej odczuwać i doznajemy więcej wrażeń zmysłowych. To wszystko może dać nam taniec.
Współczesna kobieta pragnie się rozwijać, działać, zdobywać doświadczenie, gromadzić wiedzę, doskonalić swoje umiejętności, doskonalić siebie. Jedną z form, jedną z dróg tego doskonalenia może być taniec. Taniec ma dużą siłę zmiany nastawienia człowieka do życia, ma pozytywny wpływ na zdrowie fizyczne, psychiczne oraz na relacje międzyludzkie. Podnosi pewność siebie, daje poczucie wartości i sensu życia. Pomaga w wyrażaniu emocji. Współczesna kobieta, której codzienne życie to ogrom pracy i obowiązków często czuje się zagubiona, sfrustrowana, niepewna i ma kłopoty z wyrażaniem emocji swoim ciałem. Jej mięśnie są skurczone, często zgarbione plecy, głowa zbytnio wysunięta do przodu, wzrok skierowany w dół. Taka postawa powoduje blokady w ciele , co z kolei powoduje ból. Jest to skutek uboczny naszego rozwoju cywilizacyjnego, który wiąże się z kulturą słowa. Taniec jednak nie przestał być nośnikiem ekspresji i emocji. Choreolodzy, twierdzą, że taneczne preferencje są wyrazem naszych emocji. Gdy ogarnia nas spokój, wolimy wolniejsze formy tańca, gdy jesteśmy zdenerwowani, niespokojni wybieramy taniec intensywniejszy.
W mojej pracy pragnę, pokazać współczesną kobietę ambitną i pragnącą samorozwoju na tle historii, kobiet z dawnych czasów, które musiały pokonywać wiele trudności, aby wywalczyć sobie pozycje w społeczeństwie. W pierwszym rozdziale ukazuje sposoby samodoskonalenia się, mechanizmy rozwoju człowieka, jakim warto być, do czego dążyć i co dla nas może być pozytywną wartością. W rozdziale drugim ukazuje znaczenie tańca w życiu kobiety na przestrzeni wieków i w różnych wybranych krajach. Poznamy, jak ważny był dla kobiet taniec, jaką rolę pełnił w ich życiu i jaką dawał kobiecie pozycję w społeczeństwie. W rozdziale trzecim przedstawiam znaczenie tańca, jego funkcje wychowawcze, zdrowotne, zaznaczam, że może rozbudzać i rozwijać, zmysłowość, kobiecość, może być źródłem radości, spełnienia, pasją, rozwijać, doskonalić kobietę w wielu aspektach jej życia. Może być również pocieszeniem i terapią. W rozdziale tym opiszę również jakie znaczenie ma taniec dla mnie, dlaczego jest sensem mojego życia i jak pozwala mi się doskonalić. W rozdziale czwartym daje przykład kobiety, odważnej, reformatorki tańca, ale też kobiety emancypantki walczącej o prawa kobiet o możliwość ich edukacji i samorozwoju. To przykład kobiety, która uważała, że taniec daje możliwości kontaktu z duszą i najwyższymi wartościami estetycznymi. Dla niej kobieta jako odrębna od mężczyzny jednostka, powinna ukazywać swoje piękno i swą indywidualność i może to wyrażać poprzez sztukę w jej wypadku poprzez taniec.

Taniec rozwijający kobiecą zmysłowość

Zanim znajdziemy kilka powodów dlaczego warto jest uprawiać taniec, dla rozwoju bądź zachowania swojej kobiecości i zmysłowości należy odpowiedzieć sobie na pytanie: czym jest w ogóle kobiecość. Według definicji jest to zespół cech fizyczno-umysłowych charakteryzujących kobietę. Najczęstsze odpowiedzi charakteryzujące kobietę kobiecą to: zmysłowa, ciepła , opiekuńcza, delikatna, seksowna, zalotna, wyrozumiała- to mówi nam, że kobiecość to nie tylko cechy zewnętrzne, ale te cechy np. proporcjonalna sylwetka, piękna twarz, odgrywają dość dużą rolę w określeniu, która kobieta jest bardziej kobieca, a która mniej.

W uzyskaniu pożądanych przez mężczyzn cech kobiecości pomaga nam taniec. Oczywiście nie szukamy swojej kobiecości tylko dla jej potwierdzenia u mężczyzn, również dla siebie samej, dla własnej satysfakcji, niemniej jednak duże znaczenie w naszym życiu odgrywa nasze powodzenie u mężczyzn i nasze poczucie atrakcyjności fizycznej, co z kolei daje nam pewność siebie, satysfakcje i radość ze swej kobiecości. Taniec daje kobiecie możliwość wypracowania delikatnego ale i pewnego poruszania się np. poprzez ćwiczenia jak zmysłowo poruszać biodrami, jak delikatnie poruszać rękami i jak modelować sylwetkę. Uczy kobietę jak z wdziękiem poruszać głową i jak ważne jest aby mieć proste plecy dla ładnego, wdzięcznego eksponowania swojego biustu. Dzięki temu kobieta nabiera pewności siebie, uczy się i co bardzo ważne nie wstydzi się własnego ciała. Znajduje swoją zmysłowość w delikatnym, lekkim poruszaniu się w wyprostowanej wzmocnionej ćwiczeniami na lekcji tańca sprężystej sylwetce. Sprawne sprężyste ciało pozwala kobiecie lekko i z wdziękiem chodzić , siadać, wykonywać różne czynności z tak zwaną gracją. Taniec przełamuje nieśmiałość co ma duże znaczenie w odkrywaniu swojej zmysłowości. Spotkanie innych osób na kursie, nawiązanie relacji przez luźną, ciepłą atmosferę, wspólny taniec pomaga uwierzyć w siebie, swoje ciało i w jego możliwości.

Kobiety pewne siebie, pełne energii, szczęśliwe przyciągają do siebie mężczyzn. Taniec pozwala im poczuć, że są piękne, poczuć radość ze swojego seksapilu. Możemy wymienić kilka stylów tańca, które szczególnie zwracają uwagę na kobiecą pełną kształtów sylwetkę. Jednym z nich jest taniec orientalny- taniec brzucha, który odsłania brzuch i zwraca uwagę na falujące pełne gracji ruchy bioder. Bardzo dobrze kiedy na tego typu taniec uczęszcza kobieta od swoich najmłodszych lat kiedy ważnym etapem w życiu dziewczynki jest okres dojrzewania kiedy rosną jej piersi i pojawia się miesiączka. Jeżeli zostanie ona do tego uważnie przygotowana, to będzie dla niej łatwiej zaakceptować zmiany, a nawet cieszyć się i patrzeć na siebie zmieniającą się pozytywnie. U wielu nastolatek w okresie dojrzewania następuje zaburzenie odżywiania, często nie akceptują swojego ciała. W takich wypadkach taniec jest dobrą okazją do znalezienia kontaktu ze swoim ciałem i zaakceptowania swojej kobiecości.

Ruchy tańca orientalnego uczą rozluźniać biodra, są one przez to bardziej ukrwione. Umiejętność świadomego rozluźniania bioder pomaga zapobiegać bólom menstruacyjnym. Kiedy nadejdzie czas pierwszego aktu seksualnego młoda kobieta czuję się pewniej i nie wstydzi się aktywnie poruszać miednicą. Dzięki izolacyjnej umiejętności poruszania klatką piersiową piersi są jędrniejsze i mają podparcie w dobrze uniesionym mostku. Inny taniec to flamenco w którym zmysłowość kobieca ujawnia się poprzez niezwykle płynną pracę rąk, mocną energiczną pracę nóg, miękką pracę bioder, ale także niezwykłą, zmysłową ekspresję twarzy, ukazującą miłość, ból smutek a nawet ekscytacje i gniew. Taniec daje kobiecie poczucie wolności i doświadczenie swojej seksualności i swego piękna.

Taniec jako terapia

Terapia tańcem- choreoterapia (od greckich słów: chreia – taniec i therapeuein – leczyć) jest techniką należącą do nurtu arteterapii. To forma, która wykorzystuje ekspresję ruchową tańca lecząc i poprawiając jakość życia. Proces terapii tańcem wpływa pozytywnie na fizyczność i psychikę pacjentów. Działa na ich emocje, wzbudza odczucia, kształtuje nastroje, a jednocześnie przynosi korzyści rozwoju fizycznego. Według American Dance Therapy Association, choreoterapia oznacza „terapeutyczne wykorzystanie ruchu jako procesu, poprzez który wspomagana zostaje emocjonalna i fizyczna integracja”Terapia tańcem definiowana jest również „ jako wykorzystująca ruch forma psychoterapii, której celem jest osiągnięcie przez jednostkę integracji psychofizycznej”Choreoterapia jest procesem powodującym wykorzystanie tańca dla uzyskania świadomości, ekspresji, odkrywania, identyfikacji i integracji w kierunku całościowego doświadczenia organizmu człowieka. W procesie terapii tańcem ruch i rytm jako podstawowe elementy tańca pomagają w uzyskaniu harmonii ciała i umysłu, ułatwiają poznanie swoich emocji, naszych reakcji, ułatwiają także, komunikacje z drugim człowiekiem. Taniec dla współczesnych kobiet pełni funkcje terapeutyczne, współczesne kobiety zabiegane, pełniące wiele funkcji potrzebują, uspokojenia, wyciszenia, wglądu w siebie, a jednocześnie potrzebują radości, spotkania z innymi kobietami, pracy nad swoimi ograniczeniami i niedociągnięciami.

Prof. Maria Szyszkowska, filozof i zwolenniczka choreoterapii przyznaje: „Znam osoby, które zostały wyciągnięte z depresji i stanów niewiary w siebie właśnie dzięki sztuce tanecznej. Taniec wyzwala tych, którzy, o ile zdarza im się tańczyć, są przeintelektualizowani, pozwalając niejako zawiesić myślenie. Jest pożądany dla kobiet, zwłaszcza wyemancypowanych. Bowiem przywraca kobiecość.”Taniec daje im lepszą kondycję, sprawność i świadomość ciała, rozwija wyobraźnię i samodzielność. Terapia tańcem redukuje poziom leku, co daje kobiecie więcej odwagi w codziennym pokonywaniu trudności życiowych. Terapia tańcem może dać kobiecie nową jakość życia, mogą być bardziej wrażliwsze na swoje potrzeby, mogą stać się lepsze dla swoich bliskich. Dzięki terapii tańcem zmienia się ich stosunek do samej siebie i wzrasta ich samoocena. Istnieje wiele szkół terapii tańcem i tańca terapeutycznego. Każda z nich ma swój model teoretyczny wyjaśniający terapeutyczne i rozwojowe działanie tańca. Możemy podejść do terapii tańcem np. z punktu fizjoterapii, analizy ruchu Labana lub psychoterapii Gestalt. Możemy analizować wpływ tańca na zdrowie z punktu widzenia medycyny chińskiej lub praktykować metodę opracowaną przez Anne Halprin. Wszystkie metody i systemy są wskazówką i drogą do poznania wielkiej siły, mocy uzdrawiającej tańca. Potrzebne jest jednak nie teoretyczne poznanie tych systemów i metod, ale rzeczywiste, fizyczne uczestniczenie i doświadczanie ciała w ruchu. Wszystkie szkoły terapii tańcem opierają się na podstawowym założeniu mówiącym o psychosomatycznej jedności człowieka, wzajemnym wpływie ciała i umysłu, podświadomości i świadomości oraz jedności psychofizycznej- ciało wpływa na psychikę, a psychika wpływa na ciało. Uczucia, emocje, postawy mogą wpływać na ciało człowieka i jego ruch. Natomiast sposób poruszania się i używania swojego ciała wpływają na jego emocje, postawy i zachowanie. Ruch odzwierciedla osobowość człowieka. Możemy poprzez ruch rozpoznać zaburzenia z okresu dzieciństwa i poprzez pracę z ruchem wpływać terapeutycznie na te zaburzenia.

Taniec w różnych stylach, technikach i szkołach terapii może pełnić funkcję terapeutyczną wpływając na:
– Poprawę zdolności ruchu i sprawności psychofizycznej. Poprzez taniec możemy poprawić zręczności, wytrzymałości oraz uwolnić napięcie mięśniowe.
– Wydzielane hormony podczas tańca powodują powstawanie uczucia zadowolenia, lekcja tańca jest przyjemna co wspiera proces terapii.
Taniec może spowodować uwolnienie ukrytych, stłumionych uczuć. Ruch prowadzi do uwolnienia napięć związanych ze stłumieniem emocji.
– Zmniejszenie niepokoju oraz przeżywanie stanu zadowolenia. Wspólny taniec w gronie znajomych życzliwych osób wytwarza poczucie bezpieczeństwa. To poczucie powoduje, że czujemy akceptację, lepiej możemy wyrażać trudne emocje.
– Budowanie terapeutycznych relacji w grupie. Taniec w parach lub w grupie pomaga w budowaniu pozytywnych, przyjaznych relacji z innymi.
– Przez ruch uczymy się nawiązywać niewerbalny kontakt, otwarcie wyrażać swoje uczucia i stany emocjonalne oraz rozumieć co ciała innych ćwiczących pragną nam przekazać.
– Wyzwolenie wewnętrznego procesu. Poruszanie się podczas tańca może spowodować zawieszenie kontrolujących i racjonalizujących funkcji świadomego umysłu. Dzięki temu możemy mieć dostęp do ukrytych w nieświadomości emocji i treści.
– Rozwój doświadczeń duchowych i transpersonalnych. Podczas tańca możemy doświadczyć głębokich przeżyć duchowych. Jest to ważne w procesie uzdrawiania.

Taniec był i nadal jest dziedziną, która może stać się skuteczną drogą do samorealizacji kobiet. Poprzez taniec możemy wniknąć w głąb swojej osobowości, ciała i duszy w sposób dosadny a zarazem nieinwazyjny. Niewiele jest takich sposobów, często są one wybiórcze i wymagają późniejszego uzupełniania, co zajmuje więcej czasu i osłabia skuteczność wpływu człowieka. Wyjątkową wartością tańca na tle innych metod jest to, iż łączą się w nim wszystkie aspekty istnienia człowieka: aspekt fizyczny, emocjonalny i intelektualny. Moc tańca polega na harmonii jaka wynika z jednoczesnego wyrażenia się w nim człowieka tych trzech wymiarach. Dzięki takiemu wyrażeniu następuje pełne spełnienie, kształtujące nasz rozwój i nasze człowieczeństwa pojmowane jako proporcjonalne dopełnianie się trzech wymiarów naszego bytu.

Potrzeba samodoskonalenia jest jedną z najbardziej pożądanych aktywności podejmowanych przez współczesne kobiety, ponieważ dążenie do doskonałości tkwi głęboko w naszej naturze. Wypełnianie różnych ról społecznych następuje poprzez specjalizację, którą dzisiejsza cywilizacja preferuje. Powoduje rozwój intensywny przesadnie w jednym tylko kierunku. I tak np. wysoka specjalizacje intelektualna pochłania większość czasu dzisiejszej kobiecie, co odbywa się kosztem dbania o sprawność fizyczną czy równowagę emocjonalną. W dłuższym okresie trwania takiego jednokierunkowego natężenia bodźców, następuje frustracja, wpływająca na jakość życia i spadek poczucia szczęścia. Naturalna skłonność człowieka do rozwoju we wszystkich wymiarach winna być pielęgnowana i rozwijana zgodnie z naszym programem genetycznym.